Субстантивация (16)

       Легкость наращивания определенного артикля к концу слова позволяет превратить в существительное любое слово и даже любую словоформу. Например, Ես կապույտ ու կարմիր մատիտ ունեմ, կապույտը կարող ես վերցնել, բայց կարմիրը թող ինձ, խնդրում եմ: – Ճաշ կուտե՞ս: – Չեմ ուզում: – Միրգ կուտե՞ս: – Չեմ ուզում: – Ես այլևս չեմ կարող լսել քո “չեմ ուզում”ը, “չեմ ուզում”-ով չես առողջանա:

Ср. несубстантивированные и субстантивированные местоимения:

ի՞նչ կաթսա – ի՞նչը ո՞ր կաթսան – ո՞րը այդպիսի գրիչ – այդպիսին այն գիրքը – նա նույն տետրը – նույնը

ամբողջ բանջարեղենը – ամբողջը բոլոր աշակերտները – բոլորը մյուս դասը – մյուսը ուրիշ թերթ – ուրիշը

Слова, перешедшие в разряд существительных, склоняются по типу -ի, кроме неопределенной формы глагола, которая имеет в род. п. окончание -ու. Так, կապույտի(ն), կապույտից, կապույտով, կապույտում, մյուսը, մյուսի(ն), մյուսից, մյուսով, մյուսում, երկուսը, երկուսի(ն), երկուսից, երկուսով, но գնալը, գնալու(ն), գնալուց, գնալով. Например:

– Ո՞ր մատիտով նկարեմ երկինքը: – Կապույտով (կապույտ մատիտով):

Փողը այդ դարակում չէ, մյուսում (մյուս դարակում) է:

Կարենը, Ռուբենը, Վազգենն ու Գուրգենը չորսով (չորս հոգով –    вчетвером) դաշնամուրը բարձրացրին երկրորդ հարկ:

Կաթսայի մեռնելուն, իսկապես, դժվար է հավատալ:

Այս գրիչը չի գրում, ուրիշը (ուրիշ գրիչ) տուր:

Ср. значение таких словосочетаний (субстантивированные слова даны курсивом):

• մյուս ոչխարը – другой (не этот) баран
• մյուսի ոչխարը–баран другого, не этого человека (մյուս մարդու)
• ուրիշ ոչխար – другой (иной) баран
• ուրիշի ոչխար –  (любой) чужой баран (постороннего человека)
• ուրիշի ոչխարը –  (определенный) баран чужого (человека)

Легко переходит в разряд существительных не только прямая форма слов, т.е. именительный падеж местоимений, числительных и т.д. или неопределенная форма глагола, но и любая словоформа, которая в свою очередь может склоняться. В частности, очень распространено употребление перешедшей в разряд существительных формы родительного падежа и притяжательных местоимений. Тогда надо иметь в виду, что если словоформа, к которой хотим прибавить артикль, заканчивается на гласный, то к такой словоформе прибавляется -նը. Например, Սա ու՞մ գիրքն է, քո՞ գիրքն է, թե՞ Վահանի գիրքն է: Քոնը չէ՞, հապա ու՞ր է քոնը, իսկ ու՞ր է Վահանինը:

Таким образом, субстантивированные несогласованные определения и притяжательные местоимения выглядят так:

       Լևոնինը, Աննայինը, հայրիկինը, տղայինը, ср. русск. Левино, Аннино, папино ...

իմը, իմի, իմից, իմով, քոնը, քոնի, քոնից, քոնով, նրանը, մերը, ձերը, նրանցը, ср. русск.  мое, моего, моему, моим, твое ...