Употребление желательного наклонения в придаточных предложениях

Глагол в придаточном дополнительном предложении ставится в желательном наклонении:

Первое,

* после оборотов, выражающих пожелание:

Տա՜ Աստված, որ այդպես լինի: (дай Бог!...)

Ե՞րբ կլինի, որ այս օրն ինձ համար էլ գա: (Когда будет так, чтобы... ?)

Արդյոք կլինի՞ մի օր, որ ինձ հավատաս: (Настанет ли день, когда...?)

Ի՞նչ կլինի, այն նկարը ինձ ցույց տաս: (Ну, что тебе сто՛ит, пожалуйста!...)

* после оборотов, выражающих необходимость, сожаление, колебание и т.д.¹

 

պետք է – надо հարկ է, հարկավոր է – нужно անհրաժեշտ է – необходимо ժամանակն է – пора վայել է – пристойно ամոթ է – стыдно արժանի է – достойно

արժե – сто՛ит չարժե – не сто՛ит ափսոս է – жаль մեղք է – жалко չլինի՞ թե – как бы не վա՛յ թե, մի՛ գուցե – может быть

Պետք է, որ ժամանակին տուն գաս:

Ժամանակն է, որ վեր կենաք:

Անհրաժեշտ է, որ դուք իրար լավ հասկանաք:

Մեզ համար ամոթ է, որ դու այդ բանն անես:

Թե ճիշտը ասեմ նրան, վա՛յ թե նեղանա:

(Մի՛) գուցե գնաս տեսնես, ի՛նչ են անում երեխաները:

* после слов и оборотов, выражающих неуверенность, вероятность (или невероятность), ожидаемость (или неожиданность) совершения данного действия:

հազիվ թե, դժվար թե – вряд ли թերևս, գուցե, կարող է պատահել – может быть անկարելի է, անհնար է, չի կարող պատահել – не может быть հավանական է – вероятно անհավանական է – невероятно

չեմ կարծում – не думаю ասես (թե), կարծես (թե) – как будто անբնական է – неестественно բնական է – естественно սպասելի է – ожидается

а также после таких глаголов, как

սպասել – ждать

հույս ունենալ – иметь надежду

հուսալ – надеяться

Վռամշապուհը սպսում է, որ Մեսրոպ վարդապետը մնացած գրերը ցույց տա:

Հույս ունեմ, որ այս տարի գնանք Հայաստան:

Հավանական է, որ ամսի հինգին Մոկացյանը քննություն ընդունի:

Դժվար թե այս մսից լավ խորոված ստացվի:

Չեմ կարծում, թե նա այս երեկո զանգի կամ գա:

Անհավանական է, որ նա լավ չինարեն իմանա:

* после глаголов, выражающих волю, надежду, требование и т.д., таких, как:  

ցանկանալ – желать համաձայնել, համաձայն լինել – согласиться դեմ լինել – быть против խնդրել – просить   աղաչել – умолять մաղթել – желать (добра) թույլ տալ – разрешить արգելել – запретить պահանջել – требовать åնդել – настаивать հրամայել – приказать որոշել – решить

կարգադրել – распоряжаться ուխտել – дать обет կտակել – завещать համոզել – уговорить ստիպել – заставить հանձնարարել – поручить հայտնել – известить հաղորդել – сообщить իմաց տալ – дать знать հիշեցնել – напомнить հրատարակել – издать հայտարարել – объявить առաջարկել – предложить

Практически желательное наклонение употребляется после всех глаголов "говорения" в главном предложении, когда в придаточном предложении выражено повеление говорящего или субъекта главного предложения. Иными словами, повелительное наклонение в прямой речи передается желательным наклонением в косвенной.

Например:

Մելիք Շահնազարն ասում է. "Պըլը Պուղի, արի՛:" Մելիք Շահնազարն ասում է, որ Պըլը Պուղին գա:

 Մայրիկը գրում է. "Լավ սովորի՛ր": Մայրիկը գրում է, որ լավ սովորեմ:

а также:

նպաստել – способствовать օգնել – помочь   հսկել – стеречь, присматривать ամաչել – стыдиться քաշվել – стесняться ափսոսալ – жалеть, что

խղճալ – жалеть кого-л. խանգարել – мешать զգուշանալ – остерегаться խուսափել – избегать խնայել – беречь, щадить վախենալ – бояться

 

NB: Обратите внимание: վախենում եմ, որ նա գա – боюсь, что он придет (не хочу, чтобы приходил); վախենում եմ, որ նա չգա – боюсь, что он не придет (хочу, чтобы приходил).

Второе, желательное наклонение употребляется в различных обстоятельственных придаточных предложениях.

* в придаточных цели после союзов որ, որպեսզի, тогда они воспринимаются как желанное следствие (для говорящего или для субъекта главного предложения):

 Ես գնում եմ գրադարան, որ (որպեսզի) այն գիրքը վերցնեմ:

Հեռուստացույցը դնենք տատիկի մահճակալի դիմաց, որ (որպեսզի) նա լավ տեսնի:

Տիգրանը գնում է իր եղբոր՝ Կարենի սենյակը, որ (որպեսզի) վերջնականապես կռվի նրա հետ:

* в придаточных уступительных, особенно после слова կուզի, после таких оборотов, как ինչ էլ..., ինչքան էլ..., որքան էլ..., ինչպես էլ..., ինչպիսին էլ լինի, երբ էլ..., ով էլ...

Ինչ կուզի՝ ասի, ես նրան չեմ հավատում:

Ինչ էլ ասի, ես նրան չեմ հավատում:

Ինչքան էլ խնդրեմ, միևնույն է, նրանք չեն ուզում ինձ սպասել:

Ինչպես էլ դասը պատմեն աշակերտները, ուսուցիչը միշտ գոհ է:

Երբ էլ Կարենենց տուն գնաս, նրանք միշտ հյուրասեր են ու ժպտադեմ:

* в придаточных времени, когда говорится о моменте, который еще не настал, после союзов երբ (որ), հենց (որ), մինչև (որ):

Հենց որ եղբայրս տուն դառնա, ես կարող եմ քեզ մոտ գալ:

Ամեն օր նա մնում է իր հիվանդ տատիկի մոտ մինչև ծնողները աշխատանքից վերադառնան:

* в придаточных условия, после подчинительных союзов թե, եթե ("если"):Թե (եթե) նա գա մեզ մոտ...,  թե (եթե) ինձ հարցնեն...   

Третье,

Глагол в относительном придаточном предложении, после относительного местоимения որ, ставится в желательном наклонении, когда говорящий хочет выразить, что характеристика антецедента (определяемого слова) воспринимается им, как искомая, желанная, нереальная. Для выражения реальной характеристики, как известно, прибегают к изъявительному наклонению. Ср. употребление изъявительного и желательного наклонений:

Այս աշխատանքի համար պետք են երիտասարդներ, որ լավ անգլերեն ու հայերեն գիտեն: "Для этой работы нужны молодые люди, которые хорошо владеют английским и армянским языками" (т.е. нужны конкретные, известные молодые люди)

Այս աշխատանքի համար պետք են երիտասարդներ, որ լավ անգլերեն ու հայերեն իմանան: "Для этой работы нужны молодые люди, которые хорошо владели бы английским и армянским языками" (т.е. нужны такие молодые люди, которые отвечали бы определенным требованиям, и предстоит их найти, отобрать и т.д.)

Отрицательной или вопросительной формой главного предложения часто усиливается значение неуверенности в том, что антецедент приводимой характеристики существует в реальности.

Մի ընկեր չունեմ, որ ինձ հասկանա: Կա՞ այստեղ մեկը, որ ինձ հավատա: